2024 yazı, Birleşik Krallık siyaseti için önemli bir dönüm noktası oldu. Birleşik Krallık’ta İşçi Partisi’nin (Labour Party) genel seçimlerde elde ettiği zafer, siyasi dinamiklerin ne kadar değişken olduğunu bir kez daha gösterdi.
İşçi Partisi’nin Zaferi
4 Temmuz 2024 tarihinde Birleşik Krallık’ta yapılan genel seçimlerin galibi İşçi Partisi oldu. Sir Keir Starmer’ın liderliğindeki İşçi Partisi, Muhafazakâr Parti’nin (Conservative and Unionist Party, kısaca Conservative Party) 14 yıllık iktidarına son verdi.
5 Temmuz 2024’e kadar iktidarda olan Muhafazakâr Parti’nin Avam Kamarası’ndaki (House of Commons) koltuk sayısı 365’ten 121’e düşerken, İşçi Partisi’nin koltuk sayısı 202’den 411’e yükseldi. Muhafazakâr Parti’nin kaybettiği koltukların büyük bir kısmı İşçi Partisi’ne giderken, Liberal Demokratlar Avam Kamarası’ndaki temsil oranını artırdı. Aynı zamanda aşırı sağ eğilimli Reform UK (eski adıyla Brexit Party) ise Avam Kamarası’nda 5 koltuk kazandı.1
İşçi Partisi’nin bu tarihi zaferi, parti içindeki ideolojik ayrışmaları sona erdirmedi. Eski lider Jeremy Corbyn’in bağımsız aday olarak kendi seçim bölgesinde kazandığı başarı, bu ayrışmaların bir yansıması olarak öne çıkıyor.2 Corbyn’in kendi seçim bölgesinde İşçi Partisi’nin adayıyla kıyaslandığında daha yüksek oy alması, yalnızca Corbyn’in popülaritesini değil, aynı zamanda partinin tabanındaki farklı siyaset anlayışlarının hâlâ varlığını sürdürdüğünü ortaya koyuyor.
Brexit’in Gölgesinde Bir Seçim
2016 yılında yapılan referandumla Birleşik Krallık, Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı alarak Brexit sürecine girmişti. Bu süreç, birçok alanda değişime sebep oldu. İşçi Partisi'nin 2024 genel seçimlerindeki zaferi, bu sürecin doğurduğu hayal kırıklıklarının ve yeni bir yön arayışının yansıması olarak değerlendirilebilir.
Başbakan Starmer, Berlin’de Şansölye Olaf Scholz ile olan görüşmesinde Brexit ile ilgili olan düşüncelerini şöyle ifade etti: “…AB ile, Avrupa ile yeni bir başlangıç, bir sıfırlama, taze bir başlangıç istiyoruz. …Bu Brexit'i tersine çevirmek ya da tek pazara veya gümrük birliğine yeniden katılmak anlamına gelmiyor. Ancak ekonomi, savunma ve aynı zamanda değişim alanında daha yakın ilişkiler istiyoruz. …Pozisyonumuz seçimlerden önceki dönem ile tamamen aynı.”3
2 Ekim 2024’te Avrupa Komisyonu (European Commission) Başkanı Ursula von der Leyen ile bir araya gelen Starmer, “İngiliz halkının en yakın komşularımızla ilişkiler konusunda pragmatik ve mantıklı bir liderliğe geri dönmek, Brexit'in işlemesini sağlamak ve onların çıkarlarına uygun hareket etmek, ekonomik büyümeyi artırmanın yollarını bulmak, güvenliğimizi güçlendirmek ve düzensiz göç ve iklim değişikliği gibi ortak zorluklarla mücadele etmek istediğine inandığını” söyledi.4
Uluslararası Arenada İşçi Partisi Dönemi
Hükümetin dış politikadaki adımları, Brexit sonrası dönemde Birleşik Krallık’ın uluslararası konumunu yeniden şekillendirme çabalarının bir parçası olarak dikkat çekiyor. Hükümetin bu yaklaşımı, Starmer'ın katıldığı önemli platformlar ve yaptığı açıklamalarla görüldü.
Birleşik Krallık, 18 Temmuz 2024 tarihinde Avrupa Siyasi Topluluğu (European Political Community) zirvesine ev sahipliği yaptı. Bu zirve, Starmer’ın Başbakan olarak Avrupa ile ilişkilerde nasıl bir yol izleyeceğinin ilk işaretlerini vermesi açısından dikkat çekiciydi. Starmer, zirvenin açılış konuşmasında şu sözlerle Avrupa Birliği ile olan ilişkilerdeki yaklaşımını ortaya koydu: “…Beni ideoloji değil, ülkem için en iyi olanı yapmak yönlendiriyor. Ve böylece mevcut ilişkilerimizi güçlendireceğiz, yenilerini inşa edeceğiz. Buna AB ile ilişkilerimizin yeniden düzenlenmesi de dahildir. Çünkü Birleşik Krallık ve AB'nin egemen ortaklar olarak birlikte çalışmasının kıtamız genelinde iyilik için güçlü bir kuvvet olduğuna inanıyorum. Barış için, güvenlik için, refah için. Tüm insanlarımız için.”5
Starmer, 26 Eylül 2024 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda (United Nations General Assembly) yapmış olduğu konuşmasını ise şu sözlerle bitirdi: “Hep birlikte, tüm menfaatlerimiz doğrultusunda, içinde bulunduğumuz tehlikeli ve yıkıcı yoldan yönümüzü değiştirebilir ve bunun yerine hukukun üstünlüğüne, iş birliğine, sorumluluğa ve ilerlemeye doğru dönebiliriz. Barışa doğru.”6 Bu sözler, İşçi Partisi liderliğindeki Birleşik Krallık’ın, küresel bir aktör olarak uluslararası arenada güçlü bir rol oynamak istediğinin işareti olarak görülebilir.
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen COP29 (Conference of the Parties of the United Nations Framework Convention on Climate Change) konferansında ise Starmer şunları belirtti: “…Bu hükümetle birlikte Birleşik Krallık, herkes için daha temiz, daha güvenli ve daha müreffeh bir geleceğe öncülük edecek; Britanya'ya ve dünyaya yol gösterecektir.”7
COP29 konferansı ve G20 zirvesinden sonra Starmer, Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada bu toplantıların Birleşik Krallık’ın uluslararası hedefleri açısından taşıdığı önemi şu sözlerle dile getirdi: “COP ve G20'de yaptığım her toplantıda ve imzaladığım her anlaşmada odaklandığım nokta, İngiliz halkı için kalkınma ve güvenlik sağlamak üzere bu sorunların üstesinden gelmek oldu.”8
Starmer, Birleşik Krallık’ın uluslararası arenadaki konumunu güçlendirme amacıyla Avrupa Siyasi Topluluğu, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, COP29 ve G20 gibi platformlarda aktif bir rol oynadı. Ancak, henüz dört aydır görevde olan bir hükümet için bu yoğun uluslararası temaslar, bazı kesimler tarafından eleştirilere hedef oldu. More in Common anket şirketinden Luke Tryl’e göre, seçmenler Starmer’ın odak noktasının yurtdışında olduğunu düşünmeye başladı ve aralarında “Starmer hep yurtdışında gibi görünüyor” şeklinde yorumlar yaygınlaştı.9 Bu durum, aşırı sağ kesimlerin merkez sol hükümetlere yönelttiği “dünyadan bir haberi olmayan globalistler” gibi söylemleri besleyerek, hükümetin iç politikada karşılaşacağı zorlukları daha da derinleştirebilir.10 Ayrıca, bu eleştirilerle beraber gelen aşırı sağ söylemlerinin etkisiyle, Brexit döneminde yükselişte olan Avrupa şüpheciliği11 yeniden artış gösterebilir.
Yeni Bir Dönemin Başlangıcı
Birleşik Krallık'taki bu seçim zaferi, sadece iç politikadaki güç dengesini değil, aynı zamanda uluslararası arenadaki stratejik yaklaşımları da etkiledi. Starmer döneminde, Birleşik Krallık'ın dış politikada daha işbirlikçi ve diplomatik bir yaklaşım benimsediği görülüyor. Özellikle Brexit sonrası dönemde Avrupa Birliği ile ilişkilerin yeniden şekillendirilmesi ve küresel konularda daha aktif bir rol üstlenme hedefi, Birleşik Krallık'ın uluslararası arena içerisindeki konumunu güçlendirmeye yönelik adımlar olarak görülüyor.
İşçi Partisi’nin zaferi köklü değişimlere işaret etse de aşırı sağın yükselişinin ayak sesleri de göz ardı edilmemelidir. Aşırı sağın yükselişi, Reform UK gibi partilerin Avam Kamarası’ndaki varlığıyla sınırlı kalmıyor. Özellikle ülke çapında 30 Temmuz-5 Ağustos 2024 tarihleri arasında meydana gelen ve aşırı sağ grupların göçmenleri hedef aldığı şiddet olayları, yeni hükümetin karşılaştığı zorlu sınavlardan biri olarak öne çıktı.12 Starmer, bu olaylarla ilişkin yaptığı açıklamada, “Derisinin rengi ya da inancı nedeniyle hedef alındığını hissedenler için bu durumun ne kadar korkutucu olduğunu biliyorum. Bu şiddet yanlısı güruhun ülkemizi temsil etmediğini ve onları adalete hesap vermeye çağıracağımızı bilmenizi isterim.”13 ifadelerini kullandı.
Reform UK’nin Avam Kamarası’nda kazandığı koltuklar, aşırı sağın yükselişini daha görünür hale getirse de aşırı sağın bu ivmesini sürdürüp sürdüremeyeceği, hükümetin bu tür olaylara vereceği yanıtlarla şekillenecek. Bu bağlamda, hükümetin toplumsal kutuplaşmayı azaltmaya yönelik politikaları sürdürebilmesi önem taşıyor. Starmer’ın aşırı sağ şiddetine karşı hukukun üstünlüğünü vurgulayan sert tutumu, toplumda bu eğilimlere verilen desteği azaltabilir. Ancak, bu tür olayların arka planındaki ekonomik ve sosyal sorunlara çözüm üretmek, hükümetin bu mücadeledeki konumunu belirleyecek.
Sonuç olarak, İşçi Partisi’nin zaferiyle başlayan bu yeni dönem, Birleşik Krallık’ın siyasi, ekonomik ve uluslararası dinamiklerinde önemli bir dönüşüm sürecine işaret ediyor. Starmer liderliğindeki hükümet, Avrupa ile ilişkileri yeniden şekillendirmek, küresel meselelerde daha aktif bir rol üstlenmek gibi hedefler ortaya koyuyor. Ancak, uluslararası alanda iş birliği arayışlarının yanı sıra, iç politikadaki kutuplaşmayı gidermek, aşırı sağın yükselişine karşı etkili önlemler almak ve toplumsal uyumu yeniden inşa etmek de hükümetin karşı karşıya olduğu durumlar arasında yer alıyor. Starmer hükümetinin atacağı adımlar, yalnızca Birleşik Krallık’ın değil, uluslararası arenanın geleceği üzerinde de belirleyici bir etkiye sahip olabilir.
30.10.2024
Selin Çelik, Ankara Üniversitesi Politika ve Ekonomi Bölümü Lisans Öğrencisi
Kaynakça
Cook, L. (2024, October 2). The UK and EU vow to mend their Brexit battered ties. They will set a new agenda and hold summits | AP News. AP News. https://apnews.com/article/eu-britain-uk-brexit-starmer-leyen-brussels-0936054bb4cf4991534a1ce437643a58?utm_source=chatgpt.com
Cracknell, R., & Baker, C. (2024, September 24). General election 2024: Results and analysis. House of Commons Library. https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-10009/CBP-10009.pdf
Elgot, J. (2024, November 17). ‘Starmer always seems to be abroad’: Where has the PM been travelling to? The Guardian. https://www.theguardian.com/politics/2024/nov/17/keir-starmer-time-abroad-prime-minister
Euroscepticism—Wikipedia. (n.d.). Retrieved 30 November 2024, from https://en.wikipedia.org/wiki/Euroscepticism
Kanzler Scholz trifft Premier Starmer | Bundesregierung. (2024, August 28). Die Bundesregierung informiert | Startseite. https://www.bundesregierung.de/breg-de/aktuelles/scholz-triff-starmer-2304606
O’Sullivan, O. (2024, November 29). Starmer and his government must make a better case for an active UK foreign policy | Chatham House – International Affairs Think Tank. https://www.chathamhouse.org/2024/11/starmer-and-his-government-must-make-better-case-active-uk-foreign-policy
Petterson, J. (2024, July 4). Jeremy Corbyn Wins Election Against Labour, Party He Once Led—The New York Times. https://www.nytimes.com/2024/07/04/world/europe/corbyn-london-labour-election.html
PM remarks at COP29: 12 November 2024. (2024, November 12). GOV.UK. https://www.gov.uk/government/speeches/pm-remarks-at-cop29-12-november-2024
PM statement: 4 August 2024. (2024, August 4). GOV.UK. https://www.gov.uk/government/speeches/pm-statement-4-august-2024
PM statement to the House of Commons on the G20 and COP29 Summits: 21 November 2024. (2024, November 21). GOV.UK. https://www.gov.uk/government/speeches/pm-statement-to-the-house-of-commons-on-the-g20-and-cop29-summits-21-november-2024
PM United Nations General Assembly Speech: 26 September 2024. (2024, September 26). GOV.UK. https://www.gov.uk/government/news/pm-united-nations-general-assembly-speech-26-september-2024
PM’s remarks at the opening plenary session of the European Political Community: 18 July 2024. (2024, July 18). GOV.UK. https://www.gov.uk/government/speeches/pms-remarks-at-the-opening-plenary-session-of-the-european-political-community-18-july-2024
The Rise of the Far Right in Britain—Mile End Institute. (2024). https://www.qmul.ac.uk/mei/news-and-opinion/items/the-rise-of-the-far-right-in-britain.html
1 (Cracknell & Baker, 2024)
2 (Petterson, 2024)
3 (Kanzler Scholz trifft Premier Starmer | Bundesregierung, 2024)
4 (Cook, 2024)
5 (PM’s Remarks at the Opening Plenary Session of the European Political Community, 2024)
6 (PM United Nations General Assembly Speech, 2024)
7 (PM Remarks at COP29, 2024)
8 (PM Statement to the House of Commons on the G20 and COP29 Summits, 2024)
9 (Elgot, 2024)
10 (O’Sullivan, 2024)
11 Avrupa şüpheciliği: Diğer bir adıyla Euroscepticism, Avrupa Birliği (AB) ve Avrupa entegrasyonuna yönelik eleştirileri içeren siyasi bir pozisyondur. (Euroscepticism- Wikipedia)
12 (The Rise of the Far Right in Britain- Mile End Institute, 2024)
13 (PM Statement, 2024)